Luật Bảo vệ môi trường (BVMT) sửa đổi năm 2025, với những thay đổi sâu rộng và yêu cầu ngày càng cao về trách nhiệm môi trường của doanh nghiệp, đang đến rất gần. Đối với các doanh nghiệp công nghiệp, việc chủ động chuẩn bị và thích ứng với những quy định mới này không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững, tránh các rủi ro về pháp lý và nâng cao uy tín trên thị trường. Vậy, doanh nghiệp công nghiệp cần “bỏ túi” ngay những gì trước “giờ G”?
Nghiên cứu và hiểu rõ các quy định mới:
Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu, nghiên cứu kỹ lưỡng các nội dung sửa đổi của Luật BVMT 2025, đặc biệt là những điều khoản liên quan trực tiếp đến hoạt động sản xuất của mình. Các điểm cần đặc biệt lưu ý bao gồm:
- Tiêu chuẩn môi trường mới: Có sự thay đổi nào về tiêu chuẩn khí thải, nước thải, tiếng ồn, độ rung…? Mức độ siết chặt ra sao?
- Quy định về quản lý chất thải: Yêu cầu mới về phân loại, thu gom, lưu giữ, vận chuyển và xử lý chất thải công nghiệp (chất thải nguy hại và chất thải thông thường) có gì khác biệt?
- Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR): Ngành hàng của doanh nghiệp có thuộc danh mục áp dụng EPR không? Yêu cầu về thu hồi, tái chế sản phẩm thải bỏ như thế nào?
- Công cụ quản lý môi trường mới: Có thêm các công cụ quản lý môi trường nào được áp dụng (ví dụ: định giá carbon, thị trường carbon)? Doanh nghiệp có cần chuẩn bị cho những công cụ này không?
- Thủ tục hành chính về môi trường: Các thủ tục như đánh giá tác động môi trường (ĐTM), giấy phép môi trường có thay đổi về quy trình, thời gian, hồ sơ…?
- Chế tài xử phạt: Mức độ xử phạt đối với các hành vi vi phạm môi trường có tăng lên không? Các hành vi nào sẽ bị xử phạt nặng hơn?
- Kiểm toán môi trường: Có yêu cầu bắt buộc về kiểm toán môi trường định kỳ đối với ngành nghề của doanh nghiệp không?
Hành động cần thực hiện:
- Theo dõi sát sao thông tin: Cập nhật các văn bản pháp luật, hướng dẫn thi hành Luật BVMT 2025 từ các cơ quan quản lý nhà nước.
- Tổ chức các buổi tập huấn, phổ biến: Nâng cao nhận thức về các quy định mới cho toàn bộ cán bộ, công nhân viên trong doanh nghiệp.
- Rà soát các hoạt động hiện tại: So sánh các hoạt động sản xuất, quản lý chất thải, khí thải… của doanh nghiệp với các quy định mới để xác định những điểm chưa phù hợp.
Đánh giá hiện trạng và xây dựng lộ trình thích ứng:
Sau khi hiểu rõ các quy định mới, doanh nghiệp cần tiến hành đánh giá toàn diện hiện trạng hoạt động của mình để xác định những thay đổi cần thiết.
- Đánh giá công nghệ sản xuất: Công nghệ hiện tại có đáp ứng được các tiêu chuẩn môi trường mới không? Cần nâng cấp, cải tiến hoặc thay thế công nghệ nào?
- Đánh giá hệ thống xử lý chất thải: Hệ thống xử lý nước thải, khí thải hiện tại có đảm bảo hiệu quả xử lý theo tiêu chuẩn mới không? Cần đầu tư thêm công nghệ, nâng cấp công suất hay xây dựng hệ thống mới?
- Đánh giá quy trình quản lý chất thải: Quy trình phân loại, thu gom, lưu giữ chất thải hiện tại có tuân thủ các quy định mới không? Cần điều chỉnh, bổ sung quy trình nào?
- Đánh giá tác động môi trường (nếu cần): Đối với các dự án mới hoặc dự án có thay đổi quy mô, công nghệ, cần tiến hành ĐTM theo quy định mới.
- Đánh giá rủi ro và cơ hội: Xác định những rủi ro tiềm ẩn liên quan đến việc không tuân thủ luật mới và những cơ hội có thể khai thác từ việc thực hiện các giải pháp bảo vệ môi trường (ví dụ: tiết kiệm chi phí, nâng cao hình ảnh).
Hành động cần thực hiện:
- Thành lập bộ phận hoặc thuê tư vấn môi trường: Đảm bảo có đội ngũ chuyên trách để thực hiện đánh giá và xây dựng kế hoạch thích ứng.
- Lập kế hoạch chi tiết: Xác định các hạng mục công việc cần thực hiện, thời gian hoàn thành, nguồn lực cần thiết và trách nhiệm của từng bộ phận.
- Xây dựng lộ trình thích ứng: Chia kế hoạch thành các giai đoạn cụ thể, ưu tiên các hạng mục cấp bách và có tác động lớn.
Đầu tư công nghệ và cơ sở hạ tầng xanh:
Để đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường ngày càng khắt khe, việc đầu tư vào công nghệ và cơ sở hạ tầng xanh là yếu tố then chốt.
- Công nghệ sản xuất sạch hơn: Nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ tiên tiến, ít phát thải, sử dụng hiệu quả tài nguyên và năng lượng.
- Hệ thống xử lý chất thải hiện đại: Đầu tư vào các hệ thống xử lý nước thải, khí thải có công nghệ tiên tiến, đảm bảo hiệu quả xử lý đạt tiêu chuẩn mới.
- Hệ thống quản lý chất thải thông minh: Áp dụng các giải pháp công nghệ để tối ưu hóa quy trình phân loại, thu gom, lưu giữ và vận chuyển chất thải.
- Giải pháp năng lượng tái tạo và tiết kiệm năng lượng: Xem xét sử dụng năng lượng mặt trời, năng lượng gió, và các biện pháp tiết kiệm năng lượng để giảm phát thải khí nhà kính và chi phí vận hành.
- Hạ tầng xanh trong khuôn viên nhà máy: Xây dựng hệ thống cây xanh, hồ điều hòa, sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường trong xây dựng và vận hành.
Hành động cần thực hiện:
- Nghiên cứu các giải pháp công nghệ: Tham gia các hội thảo, triển lãm, tìm kiếm thông tin từ các nhà cung cấp uy tín.
- Lập kế hoạch đầu tư: Xác định nguồn vốn, thời gian thực hiện và hiệu quả kinh tế – môi trường của các dự án đầu tư.
- Thực hiện đầu tư từng bước: Ưu tiên các hạng mục có tác động lớn đến việc tuân thủ pháp luật và mang lại lợi ích lâu dài.
Xây dựng văn hóa doanh nghiệp xanh và nâng cao năng lực quản lý môi trường:
Việc tuân thủ Luật BVMT không chỉ là vấn đề công nghệ mà còn là ý thức và trách nhiệm của toàn bộ doanh nghiệp.
- Xây dựng chính sách môi trường: Ban hành các chính sách, quy định nội bộ về bảo vệ môi trường, khuyến khích các hành vi thân thiện với môi trường.
- Đào tạo và nâng cao nhận thức: Tổ chức các chương trình đào tạo về BVMT cho toàn bộ nhân viên, từ lãnh đạo đến công nhân.
- Thiết lập hệ thống quản lý môi trường (EMS): Áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 14001 để hệ thống hóa các hoạt động quản lý môi trường.
- Thực hiện kiểm toán môi trường nội bộ: Đánh giá định kỳ việc tuân thủ các quy định pháp luật và hiệu quả của các biện pháp bảo vệ môi trường.
- Công khai thông tin môi trường: Thực hiện báo cáo môi trường định kỳ và công khai các thông tin liên quan đến hoạt động bảo vệ môi trường của doanh nghiệp.
Hành động cần thực hiện:
- Cam kết từ lãnh đạo: Sự ủng hộ và cam kết của lãnh đạo là yếu tố then chốt để xây dựng văn hóa doanh nghiệp xanh.
- Truyền thông và tạo động lực: Tuyên truyền về tầm quan trọng của BVMT và khuyến khích sự tham gia của toàn bộ nhân viên.
- Thiết lập các mục tiêu môi trường cụ thể: Đo lường hiệu quả và có cơ chế khen thưởng, kỷ luật rõ ràng.
Chuẩn bị hồ sơ, thủ tục pháp lý:
Việc chuẩn bị đầy đủ và chính xác các hồ sơ, thủ tục pháp lý về môi trường là yêu cầu bắt buộc.
- Rà soát và cập nhật các giấy phép môi trường hiện có: Đảm bảo các giấy phép vẫn còn hiệu lực và phù hợp với các quy định mới.
- Chuẩn bị hồ sơ xin cấp mới hoặc điều chỉnh giấy phép môi trường: Thực hiện theo đúng quy trình và thời hạn quy định.
- Soạn thảo và ban hành các quy trình quản lý môi trường nội bộ: Đảm bảo sự tuân thủ trong toàn bộ hoạt động của doanh nghiệp.
- Lưu trữ đầy đủ các hồ sơ, chứng từ liên quan đến môi trường: Để phục vụ công tác kiểm tra, thanh tra của cơ quan quản lý nhà nước.
Hành động cần thực hiện:
- Liên hệ với các cơ quan quản lý môi trường: Để được hướng dẫn về các thủ tục pháp lý mới.
- Rà soát và sắp xếp hồ sơ: Đảm bảo tính đầy đủ, chính xác và dễ dàng truy cập.
- Lập kế hoạch thực hiện các thủ tục pháp lý: Tránh tình trạng chậm trễ, gây ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp.
- Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi năm 2025 mang đến những thách thức không nhỏ cho các doanh nghiệp công nghiệp. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp nhìn nhận lại mô hình phát triển, hướng tới sự bền vững và trách nhiệm với cộng đồng. Việc chủ động chuẩn bị, đầu tư và thay đổi tư duy ngay từ bây giờ sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ tuân thủ pháp luật mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh, xây dựng hình ảnh xanh và phát triển thịnh vượng trong tương lai. Đừng chờ đến “giờ G”, hãy bắt đầu hành động ngay hôm nay!
