Việt Nam là một trong những quốc gia có trữ lượng than lớn nhất Đông Nam Á, với trữ lượng khoảng 6,6 tỷ tấn, trong đó trữ lượng có thể khai thác là 3,6 tỷ tấn. Trữ lượng than tập trung chủ yếu ở tỉnh Quảng Ninh (chiếm khoảng 90%).
Ngành than Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, cung cấp nguồn năng lượng chủ yếu cho sản xuất điện, luyện kim, xi măng, phân bón, hóa chất,…
Sản lượng khai thác
- Theo số liệu của Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV), sản lượng khai thác than của Việt Nam trong những năm gần đây có xu hướng tăng trưởng ổn định. Năm 2022, sản lượng khai thác than đạt 57 triệu tấn, tăng 10% so với năm 2021.
- Sản lượng khai thác than của Việt Nam chủ yếu tập trung ở tỉnh Quảng Ninh, chiếm khoảng 90%. Các tỉnh, thành phố khác có sản lượng khai thác than đáng kể bao gồm Thái Nguyên, Hà Giang, Lai Châu,…
- Sản lượng khai thác than của Việt Nam được sử dụng chủ yếu cho sản xuất điện, chiếm khoảng 70%. Ngoài ra, than còn được sử dụng cho các ngành luyện kim, xi măng, phân bón, hóa chất,…
Phương pháp khai thác
Phương pháp khai thác than chủ yếu ở Việt Nam là khai thác hầm lò, chiếm khoảng 61%. Phương pháp khai thác lộ thiên chiếm khoảng 39%.
Khai thác hầm lò
Khai thác hầm lò là phương pháp khai thác than từ các mỏ nằm sâu dưới lòng đất. Phương pháp này được sử dụng khi trữ lượng than nằm ở độ sâu lớn, từ 50 m trở lên.
- Ưu điểm của khai thác hầm lò: Có thể khai thác được than ở những mỏ có trữ lượng lớn, chất lượng cao. Ít gây ô nhiễm môi trường.
- Nhược điểm của khai thác hầm lò: Chi phí đầu tư và vận hành cao. Nguy cơ tai nạn lao động cao.
Khai thác lộ thiên
Khai thác lộ thiên là phương pháp khai thác than từ các mỏ nằm trên mặt đất. Phương pháp này được sử dụng khi trữ lượng than nằm ở độ sâu nhỏ, từ 50 m trở xuống.
- Ưu điểm của khai thác lộ thiên: Chi phí đầu tư và vận hành thấp. Năng suất khai thác cao.
- Nhược điểm của khai thác lộ thiên: Gây ô nhiễm môi trường. Có thể ảnh hưởng đến dân cư và các công trình xây dựng trên mặt đất.
Thách thức đối với ngành khai thác than ở Việt Nam
Những thách thức đối với ngành khai thác than
- Tăng trưởng sản lượng khai thác than không theo kịp nhu cầu tiêu thụ, dẫn đến tình trạng thiếu hụt than.
Sản lượng khai thác than của Việt Nam trong những năm gần đây có xu hướng tăng trưởng ổn định. Tuy nhiên, nhu cầu tiêu thụ than của Việt Nam cũng đang tăng nhanh, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất điện. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu hụt than, ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh của các ngành công nghiệp sử dụng than. - Chi phí khai thác than cao, ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp khai thác than: Chi phí khai thác than ở Việt Nam cao hơn so với các nước trong khu vực. Nguyên nhân là do các mỏ than ở Việt Nam phần lớn nằm ở độ sâu lớn, điều kiện khai thác khó khăn, phức tạp. Chi phí đầu tư cho khai thác hầm lò cao, chi phí vận hành cũng lớn. Điều này ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp khai thác than.
- Ô nhiễm môi trường do khai thác than, gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường sinh thái: Khai thác than là một trong những ngành công nghiệp gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Các hoạt động khai thác than có thể gây ra ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm đất,… Điều này ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường sinh thái.
Giải pháp khắc phục các thách thức
Để khắc phục các thách thức nêu trên, cần có những giải pháp đồng bộ, bao gồm:
- Đẩy mạnh đầu tư, phát triển các mỏ than mới, nâng cao năng lực khai thác than.
Để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ than, cần đẩy mạnh đầu tư, phát triển các mỏ than mới, đặc biệt là các mỏ than lộ thiên. Bên cạnh đó, cần ứng dụng khoa học công nghệ để nâng cao hiệu quả khai thác, giảm chi phí sản xuất. - Hỗ trợ các doanh nghiệp khai thác than giảm chi phí sản xuất.
Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp khai thác than giảm chi phí sản xuất, như hỗ trợ tín dụng, giảm thuế,… Điều này sẽ giúp các doanh nghiệp khai thác than nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, giảm giá thành sản phẩm, tăng sức cạnh tranh. - Tăng cường áp dụng các biện pháp bảo vệ môi trường trong khai thác than.
Các doanh nghiệp khai thác than cần tăng cường áp dụng các biện pháp bảo vệ môi trường trong khai thác than, như lắp đặt các thiết bị xử lý khí thải, nước thải, rác thải,… Điều này sẽ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường do khai thác than.
