Lắp đặt hệ thống lọc bụi: doanh nghiệp có được miễn giảm thuế hay không ?

Trong bối cảnh môi trường ngày càng được quan tâm và các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường ngày càng chặt chẽ, nhiều doanh nghiệp đã và đang chủ động đầu tư lắp đặt hệ thống xử lý khí thải, trong đó có hệ thống lọc bụi. Bên cạnh lợi ích về tuân thủ pháp luật, cải thiện môi trường lao động và nâng cao uy tín, một câu hỏi quan trọng mà các doanh nghiệp quan tâm là liệu việc đầu tư này có được hưởng các chính sách ưu đãi về thuế, đặc biệt là miễn giảm thuế hay không?

Bài viết này sẽ phân tích các quy định pháp luật hiện hành của Việt Nam liên quan đến ưu đãi thuế đối với hoạt động bảo vệ môi trường, cụ thể là đầu tư hệ thống lọc bụi.

I. Cơ sở pháp lý cho các chính sách ưu đãi về môi trường:

Chính sách của Nhà nước Việt Nam luôn khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động bảo vệ môi trường. Điều này được thể hiện rõ trong các văn bản pháp luật quan trọng:

• Luật Bảo vệ môi trường 2020: Điều 137 quy định về “Chính sách ưu đãi, hỗ trợ hoạt động bảo vệ môi trường”. Theo đó, Nhà nước có chính sách ưu đãi về vốn, thuế, phí, lệ phí, đất đai, trợ giá sản phẩm, dịch vụ môi trường; hỗ trợ phát triển thị trường công nghệ môi trường; ưu tiên bố trí kinh phí sự nghiệp môi trường; và các ưu đãi, hỗ trợ khác.
• Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN): Là văn bản quy định cụ thể về các trường hợp được ưu đãi thuế TNDN, trong đó có các hoạt động liên quan đến bảo vệ môi trường.
• Nghị định và Thông tư hướng dẫn: Các văn bản dưới luật này sẽ chi tiết hóa các điều kiện, thủ tục để doanh nghiệp được hưởng ưu đãi.

II. Các hình thức miễn giảm/ưu đãi thuế áp dụng cho hoạt động bảo vệ môi trường (Liên quan đến lọc bụi):

Doanh nghiệp đầu tư lắp đặt hệ thống lọc bụi có thể được xem xét hưởng các ưu đãi thuế TNDN thông qua các hình thức sau:

1. Ưu đãi thuế TNDN đối với thu nhập từ thực hiện dự án đầu tư mới thuộc lĩnh vực bảo vệ môi trường (Khoản 3 Điều 15 Luật TNDN; Khoản 2 Điều 19 Luật TNDN):

• Đối tượng: Các dự án đầu tư mới sản xuất sản phẩm thân thiện với môi trường, hoặc thực hiện các hoạt động bảo vệ môi trường theo quy định pháp luật.
• Ưu đãi:
  • Thuế suất ưu đãi: Thuế suất 10% trong 15 năm (thay vì 20% thông thường).
  • Miễn thuế, giảm thuế có thời hạn: Miễn thuế 4 năm và giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo.
• Điều kiện áp dụng:
  • Dự án đầu tư mới phải thuộc danh mục lĩnh vực ưu đãi đầu tư theo quy định pháp luật về đầu tư. Cụ thể, các dự án liên quan đến xử lý ô nhiễm môi trường, sản xuất thiết bị xử lý môi trường, sản xuất sản phẩm thân thiện với môi trường thường nằm trong danh mục này.
  • Tuy nhiên, đây là ưu đãi áp dụng cho thu nhập từ hoạt động của dự án bảo vệ môi trường, chứ không phải cho chi phí đầu tư hệ thống lọc bụi của một doanh nghiệp sản xuất thông thường. Tức là, nếu doanh nghiệp của bạn chuyên cung cấp dịch vụ xử lý môi trường hoặc sản xuất thiết bị lọc bụi, thì lợi nhuận từ hoạt động đó mới được xem xét ưu đãi.
  • Đối với doanh nghiệp sản xuất tự lắp đặt hệ thống lọc bụi để phục vụ hoạt động của mình, đây là một phần của chi phí đầu tư tài sản cố định hoặc chi phí cải tạo nâng cấp, không phải là một “dự án đầu tư mới thuộc lĩnh vực bảo vệ môi trường” theo đúng nghĩa để được hưởng ưu đãi thuế suất và miễn giảm có thời hạn cho toàn bộ thu nhập của doanh nghiệp.

2. Chi phí lắp đặt hệ thống lọc bụi được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế TNDN:

• Đây là hình thức phổ biến và dễ áp dụng nhất. Chi phí mua sắm, lắp đặt hệ thống lọc bụi, chi phí bảo trì, bảo dưỡng định kỳ, chi phí thay thế vật tư (túi lọc, than hoạt tính…) sẽ được tính vào chi phí được trừ khi tính thuế TNDN, nếu đáp ứng các điều kiện về hóa đơn, chứng từ theo quy định.
• Cơ sở pháp lý: Điều 6 Thông tư 78/2014/TT-BTC (đã được sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư 96/2015/TT-BTC) quy định về các khoản chi được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế. Các chi phí này là chi phí thực tế phát sinh liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và có đủ hóa đơn, chứng từ hợp pháp.
• Ý nghĩa: Mặc dù không phải là “miễn giảm thuế trực tiếp”, việc được hạch toán vào chi phí được trừ sẽ làm giảm lợi nhuận chịu thuế của doanh nghiệp, từ đó giảm số thuế TNDN phải nộp. Đây là một hình thức hỗ trợ gián tiếp và rất quan trọng.

3. Khấu hao tài sản cố định (hệ thống lọc bụi):

• Hệ thống lọc bụi được xem là tài sản cố định của doanh nghiệp. Doanh nghiệp được phép trích khấu hao tài sản cố định này vào chi phí sản xuất, kinh doanh theo quy định về chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao tài sản cố định (Thông tư 45/2013/TT-BTC).
• Ý nghĩa: Việc trích khấu hao hàng năm cũng là một cách để phân bổ chi phí đầu tư lớn vào nhiều kỳ tính thuế, làm giảm thu nhập chịu thuế TNDN trong nhiều năm.

4. Ưu đãi về Thuế Giá trị gia tăng (GTGT):

• Thuế suất 0% cho dịch vụ xuất khẩu: Nếu doanh nghiệp cung cấp dịch vụ xử lý khí thải cho doanh nghiệp chế xuất hoặc doanh nghiệp nước ngoài và dịch vụ được tiêu dùng ngoài Việt Nam, thì dịch vụ đó có thể được áp dụng thuế suất GTGT 0%. (Tuy nhiên, đây là ưu đãi cho nhà cung cấp dịch vụ, không phải cho doanh nghiệp lắp đặt hệ thống để phục vụ mình).
• Hoàn thuế GTGT đầu vào: Doanh nghiệp mua sắm thiết bị, vật tư để lắp đặt hệ thống lọc bụi sẽ được khấu trừ thuế GTGT đầu vào nếu đáp ứng đủ điều kiện theo quy định của Luật Thuế GTGT. Việc này giúp doanh nghiệp không phải chịu gánh nặng thuế GTGT cho khoản đầu tư ban đầu.

III. Những trợ cấp/hỗ trợ khác ngoài thuế:

Ngoài các ưu đãi về thuế, doanh nghiệp còn có thể được hưởng các hình thức hỗ trợ khác liên quan đến bảo vệ môi trường, tuy không phải là miễn giảm thuế trực tiếp nhưng cũng giúp giảm gánh nặng tài chính:

• Vay vốn ưu đãi: Tiếp cận các khoản vay ưu đãi từ Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam hoặc các quỹ bảo vệ môi trường địa phương với lãi suất thấp hơn thị trường.
• Hỗ trợ từ các chương trình, dự án: Tham gia vào các chương trình, dự án hỗ trợ kỹ thuật, chuyển giao công nghệ xử lý môi trường từ các tổ chức quốc tế hoặc các dự án của Nhà nước.
• Ưu đãi về đất đai: Nếu doanh nghiệp có dự án đầu tư liên quan đến bảo vệ môi trường (như khu xử lý chất thải tập trung, sản xuất thiết bị môi trường) có thể được miễn, giảm tiền thuê đất, thuê mặt nước.

IV. Kết luận và lời khuyên cho doanh nghiệp:

Việc doanh nghiệp lắp đặt hệ thống lọc bụi để phục vụ hoạt động sản xuất của mình không trực tiếp được miễn giảm thuế TNDN cho toàn bộ doanh thu như một dự án đầu tư ưu đãi, mà chủ yếu được hưởng lợi thông qua việc:

• Chi phí đầu tư, bảo trì, vận hành được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế TNDN.
• Được trích khấu hao tài sản cố định (hệ thống lọc bụi) vào chi phí.
• Được khấu trừ thuế GTGT đầu vào đối với chi phí mua sắm thiết bị, vật tư.
• Điều này có nghĩa là khoản đầu tư cho hệ thống lọc bụi sẽ giúp giảm số thuế TNDN phải nộp một cách hợp pháp thông qua việc giảm cơ sở tính thuế.

• Lưu giữ đầy đủ hóa đơn, chứng từ: Đảm bảo tất cả các chi phí liên quan đến mua sắm, lắp đặt, vận hành và bảo trì hệ thống lọc bụi đều có hóa đơn, chứng từ hợp lệ để được tính vào chi phí được trừ và khấu trừ GTGT.
• Tham vấn chuyên gia: Do các quy định về thuế và môi trường thường xuyên có sự điều chỉnh, doanh nghiệp nên tham vấn các chuyên gia tư vấn thuế hoặc kiểm toán để đảm bảo áp dụng đúng các chính sách ưu đãi hiện hành và tối đa hóa lợi ích.
• Luôn tuân thủ pháp luật môi trường: Dù có ưu đãi hay không, việc lắp đặt và vận hành hệ thống xử lý khí thải đạt chuẩn là trách nhiệm bắt buộc của mọi doanh nghiệp, tránh các rủi ro pháp lý và góp phần vào sự phát triển bền vững.
• Như vậy, dù không được miễn giảm thuế một cách trực tiếp và toàn diện như các dự án đầu tư lớn trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, việc đầu tư vào hệ thống lọc bụi vẫn mang lại lợi ích gián tiếp về thuế TNDN thông qua việc giảm trừ chi phí và khấu hao tài sản. Quan trọng hơn, đây là khoản đầu tư cần thiết và chiến lược để đảm bảo sự bền vững của doanh nghiệp trong tương lai.