Một trong những vấn đề nghiêm trọng và thường gặp nhất trong vận hành hệ thống lọc bụi túi vải là hiện tượng bụi rò rỉ ra ống xả, tức là khí thải đầu ra không còn sạch như mong muốn, mà chứa một lượng bụi đáng kể. Đây là một “kẻ thù thầm lặng” gây ra nhiều hệ lụy: vi phạm tiêu chuẩn môi trường, ô nhiễm không khí, ảnh hưởng sức khỏe người lao động, hư hại máy móc và mất uy tín doanh nghiệp. Việc xác định nguyên nhân và khắc phục kịp thời là vô cùng cấp bách. Trong số các nguyên nhân, tình trạng của túi lọc và gasket (gioăng đệm) là những điểm cần được ưu tiên kiểm tra.
I. Dấu hiệu nhận biết bụi rò rỉ ra ống xả:
Trước khi đi vào kiểm tra, cần nhận biết các dấu hiệu cho thấy có sự cố rò rỉ bụi:
- Quan sát bằng mắt thường: Khí thải thoát ra từ ống xả có màu đục, khói bụi (đặc biệt rõ vào ban đêm khi chiếu đèn).
- Thiết bị đo nồng độ bụi online: Nếu có hệ thống giám sát liên tục, đồng hồ đo nồng độ bụi đầu ra sẽ tăng đột biến, vượt quá giới hạn cho phép.
- Bụi lắng đọng: Bụi lắng đọng trên mái nhà, tường, cây cối hoặc các bề mặt gần ống xả.
- Tăng đột biến áp suất chênh lệch: Trong một số trường hợp, nếu sự rò rỉ là do tắc nghẽn cục bộ làm tăng áp suất.
- Hư hại máy móc hoặc sản phẩm: Bụi bẩn lọt vào các máy móc, sản phẩm gây hư hại.
II. Các nguyên nhân chính gây rò rỉ bụi ra ống xả:
Khi phát hiện có bụi rò rỉ, cần xác định nguyên nhân gốc rễ. Các nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm:
- Hư hỏng túi lọc:
- Rách, thủng: Do mài mòn, tác động cơ học, hóa chất ăn mòn, tia lửa, nhiệt độ quá cao.
- Mòn: Do tuổi thọ, ma sát với lồng túi hoặc các túi lân cận.
- Lão hóa: Vải lọc mất khả năng lọc do thời gian sử dụng, tiếp xúc với nhiệt độ cao hoặc hóa chất.
- Tắc nghẽn không thể phục hồi: Bụi bám quá chặt, tạo thành lớp bánh không thể rũ bỏ hoàn toàn, khiến khí phải tìm đường thoát qua cấu trúc vải hoặc các điểm yếu.
- Lắp đặt túi lọc không đúng cách:
- Không kín khít tại miệng túi: Miệng túi không được gắn chặt vào tấm lỗ sàng (tube sheet), tạo khe hở cho bụi thoát qua.
- Thiếu hoặc hỏng gasket (gioăng đệm): Gioăng đệm bị nứt, chai cứng hoặc không có, không tạo được lớp kín khít.
- Túi lọc không đúng kích thước: Túi quá dài hoặc quá ngắn so với thiết kế.
- Hư hỏng lồng túi (cage):
- Lồng túi bị biến dạng, gãy hoặc có các cạnh sắc nhọn mài rách túi.
- Lồng túi không đúng kích thước, không giữ chặt túi.
- Hư hỏng cấu trúc buồng lọc:
- Tấm lỗ sàng (tube sheet) bị nứt, ăn mòn hoặc biến dạng: Tạo khe hở giữa tấm sàng và túi lọc.
- Các mối hàn, mối nối trong buồng lọc bị hở.
- Phễu thu bụi bị tắc, bụi đầy và tràn ngược lên buồng lọc.
- Hệ thống giũ bụi không hiệu quả: Khiến lớp bụi tích tụ quá dày, làm giảm hiệu suất lọc tổng thể hoặc tạo áp lực quá lớn lên túi lọc, gây rách.
III. Cách kiểm tra túi lọc và Gasket hiệu quả:
Trong số các nguyên nhân trên, kiểm tra túi lọc và gasket là bước đầu tiên và quan trọng nhất khi phát hiện bụi rò rỉ.
- Chuẩn Bị Trước Khi Kiểm Tra:
- Tắt hệ thống: Đảm bảo hệ thống lọc bụi đã được dừng hoàn toàn và ngắt nguồn điện để đảm bảo an toàn tuyệt đối.
- Thông gió buồng lọc: Mở các cửa kiểm tra và bật quạt thông gió (nếu có) để làm sạch không khí bên trong buồng lọc trước khi vào.
- Trang bị bảo hộ: Đeo khẩu trang, kính bảo hộ, găng tay, mũ bảo hiểm và quần áo bảo hộ phù hợp.
- Đèn pin hoặc đèn kiểm tra rò rỉ (Leak Detector Light): Đây là công cụ hữu ích nhất. Đèn kiểm tra rò rỉ là loại đèn UV chuyên dụng được thiết kế để phát hiện các lỗ thủng trên túi lọc khi kết hợp với bột phát quang (fluorescent powder).
- Các Phương Pháp Kiểm Tra Túi Lọc và Gasket:
Phương pháp A: Kiểm tra bằng mắt thường và cảm quan (Thủ công)
- Kiểm tra từng túi lọc:
- Mở cửa buồng lọc (khí sạch) hoặc cửa kiểm tra bên trên.
- Kiểm tra từng túi lọc: Quan sát kỹ bề mặt túi từ trên xuống dưới. Tìm kiếm các dấu hiệu:
- Vết rách, thủng: Đặc biệt ở những vùng bị mài mòn do ma sát với lồng túi hoặc các vật cản.
- Vết mòn: Các vùng vải lọc bị mỏng đi, bạc màu.
- Lão hóa: Vải bị cứng, giòn, mất tính đàn hồi.
- Dấu hiệu bị đốt cháy hoặc hóa chất ăn mòn.
- Kiểm tra phần dưới của túi lọc: Xem xét các vết rách gần miệng túi hoặc nơi tiếp xúc với phễu.
- Kiểm tra gasket (gioăng đệm) và miệng túi:
- Đảm bảo gasket còn nguyên vẹn, không bị nứt, chai cứng hoặc móp méo.
- Đảm bảo gasket được lắp đặt đúng vị trí, tạo vòng kín khít giữa miệng túi và tấm lỗ sàng.
- Kiểm tra xem túi lọc có bị tuột ra khỏi vị trí gắn kết với tấm lỗ sàng hay không.
- Kiểm tra lồng túi (cage):
- Kéo lồng túi ra (nếu có thể) và kiểm tra xem có bị biến dạng, gãy hoặc có các cạnh sắc nhọn gây rách túi hay không.
- Đảm bảo lồng túi không bị bám bụi quá nhiều gây mất cân bằng.
- Kiểm tra tấm lỗ sàng (Tube Sheet): Quan sát bề mặt tấm lỗ sàng xem có vết nứt, ăn mòn hoặc biến dạng nào không.
Phương pháp B: Kiểm tra bằng Bột Phát Quang và Đèn UV (Leak Detector Light)
Đây là phương pháp hiệu quả và chính xác nhất để phát hiện rò rỉ, đặc biệt là các lỗ thủng nhỏ khó nhìn thấy bằng mắt thường.
- Nguyên lý: Một loại bột phát quang không độc hại sẽ được phun vào dòng khí thải trước buồng lọc bụi. Nếu có lỗ rò rỉ trên túi lọc hoặc gasket, các hạt bột này sẽ đi qua và phát sáng rực rỡ dưới ánh sáng đèn UV chuyên dụng.
- Các bước thực hiện:
- Chuẩn bị: Đảm bảo hệ thống dừng hoạt động và an toàn.
- Phun bột phát quang: Sử dụng thiết bị chuyên dụng để phun một lượng bột phát quang vào đường ống dẫn khí thải vào buồng lọc.
- Chờ đợi: Để bột có thời gian phân tán đều trong hệ thống (thường vài phút).
- Kiểm tra bằng đèn UV: Di chuyển vào buồng khí sạch (clean air plenum) của bộ lọc. Sử dụng đèn UV chuyên dụng chiếu rọi vào từng túi lọc và các mối nối, gasket.
- Phát hiện rò rỉ: Bất kỳ lỗ thủng nào trên túi lọc hoặc khe hở nào tại gasket sẽ phát sáng rực rỡ dưới ánh đèn UV.
- Đánh dấu và thay thế/sửa chữa: Đánh dấu vị trí các túi bị rò rỉ và tiến hành thay thế túi lọc hoặc sửa chữa gasket, tấm lỗ sàng.
IV. Biện pháp khắc phục chung:
- Thay thế túi lọc hỏng: Đây là biện pháp phổ biến nhất. Đảm bảo thay thế bằng túi lọc đúng loại vật liệu, kích thước và chất lượng.
- Lắp đặt lại túi lọc và gasket đúng cách: Đảm bảo miệng túi được gắn chặt, gioăng đệm kín khít.
- Sửa chữa hoặc thay thế lồng túi bị hỏng.
- Sửa chữa hoặc thay thế tấm lỗ sàng bị nứt, ăn mòn.
- Kiểm tra lại toàn bộ hệ thống giũ bụi: Đảm bảo áp suất khí nén đủ, van hoạt động bình thường, và các thông số giũ bụi được tối ưu.
- Xem xét nâng cấp: Nếu tình trạng rò rỉ tái diễn thường xuyên do đặc tính bụi khắc nghiệt (nhiệt độ cao, hóa chất ăn mòn, bụi mài mòn), cần xem xét nâng cấp loại vải lọc, vật liệu chế tạo bộ lọc hoặc bổ sung các hệ thống tiền xử lý.
Bụi rò rỉ ra ống xả là một sự cố nghiêm trọng đòi hỏi sự chú ý và hành động nhanh chóng. Việc kiểm tra định kỳ bằng mắt thường và đặc biệt là sử dụng phương pháp bột phát quang kết hợp đèn UV là những cách hiệu quả để xác định chính xác nguyên nhân từ túi lọc và gasket. Bằng cách chủ động trong công tác kiểm tra, bảo trì và khắc phục sự cố, doanh nghiệp không chỉ đảm bảo tuân thủ các quy định về môi trường mà còn bảo vệ tài sản, sức khỏe người lao động và duy trì uy tín của mình trên thị trường.
