Việt Nam sở hữu trữ lượng than đá khá lớn, tập trung chủ yếu ở các tỉnh Quảng Ninh, Hà Tĩnh, và một số tỉnh miền Trung. Việc khai thác than đã và đang đóng góp quan trọng vào nền kinh tế quốc gia. Tuy nhiên, đi kèm với những lợi ích kinh tế đó là những tác động tiêu cực không nhỏ đến môi trường, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của người dân và hệ sinh thái.
Các tác động môi trường từ hoạt động khai thác than
Ô nhiễm không khí
- Hoạt động khai thác than, đặc biệt là khai thác than lộ thiên, gây ra ô nhiễm không khí nghiêm trọng. Quá trình nổ mìn, đào bới và vận chuyển than tạo ra bụi mịn và các khí độc hại như sulfur dioxide (SO₂), nitrogen dioxide (NO₂) và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC). Những chất này gây ra các vấn đề về sức khỏe cho người dân sống gần khu vực mỏ, bao gồm các bệnh về đường hô hấp và tim mạch.
Ô nhiễm nước
- Quá trình khai thác than cũng gây ra ô nhiễm nước nghiêm trọng. Nước thải từ các mỏ than chứa nhiều chất độc hại như kim loại nặng (chì, thủy ngân, cadmium), axit mỏ và các chất ô nhiễm khác. Những chất này có thể ngấm vào nguồn nước ngầm hoặc chảy vào các con sông, suối, ảnh hưởng đến chất lượng nước và hệ sinh thái thủy sinh.
Ô nhiễm đất và suy giảm đa dạng sinh học
- Hoạt động khai thác than lộ thiên làm thay đổi cảnh quan tự nhiên, gây sạt lở đất và làm mất rừng. Điều này dẫn đến suy giảm đa dạng sinh học, mất môi trường sống của nhiều loài động thực vật. Ngoài ra, việc sử dụng hóa chất trong quá trình khai thác và xử lý than cũng gây ô nhiễm đất, làm giảm khả năng sản xuất nông nghiệp của khu vực.
Ảnh hưởng đến đa dạng sinh học:
- Phá hủy môi trường sống: Hoạt động khai thác than làm phá hủy rừng, đất nông nghiệp, các hệ sinh thái tự nhiên, dẫn đến mất cân bằng sinh thái và giảm đa dạng sinh học.
- Ô nhiễm môi trường: Các chất thải từ quá trình khai thác than làm ô nhiễm môi trường sống của động thực vật, gây ra hiện tượng chết hàng loạt.
Các biện pháp giảm thiểu tác động môi trường
Ứng dụng công nghệ hiện đại
- Sử dụng các công nghệ khai thác hiện đại, như khai thác than hầm lò thay vì lộ thiên, có thể giảm thiểu tác động đến môi trường. Các công nghệ xử lý nước thải và chất thải rắn cũng cần được áp dụng để ngăn chặn ô nhiễm nước và đất.
Phục hồi và cải tạo môi trường sau khai thác
- Việc phục hồi và cải tạo môi trường sau khai thác là rất quan trọng. Các biện pháp như trồng cây phủ xanh, tái tạo rừng và cải tạo đất cần được thực hiện để khôi phục lại hệ sinh thái tự nhiên. Các khu vực khai thác cũng cần được quản lý và giám sát chặt chẽ để đảm bảo không gây thêm tác động tiêu cực đến môi trường.
Tăng cường giám sát và quản lý
- Cơ quan quản lý nhà nước cần tăng cường giám sát và kiểm tra các hoạt động khai thác than, đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường. Các biện pháp chế tài nghiêm khắc cần được áp dụng đối với những doanh nghiệp vi phạm, đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường.
